آموزش و پرورش پیش از دبستان چیست ؟
امروزه اهمیت و ضرورت آموزش وپرورش در دوره پیش از دبستان بیش از گذشته مد نظر است. منظور از آموزش و پرورش پیش از دبستان، هدایت جریات طبیعی رشد کودک از تولد تا شش سالگی در زمینههای رشد عاطفی-اجتماعی، جسمی-حرکتی، شناختی، زبان و زیباشناسی(خلاقیت) میباشد. برای کمک به این جریان رشد، استفاده از روشهای آموزش مستقیم، معلم محور، موضوع محور یا برنامههای غیرقابل تغییر و انعطافناپذیر غیر علمی, شایسته و منطقی نیست.در واقع روشهای آموزش در این دوران منطبق بر ویژگیهای خاص کودکان و متناسب با سطح رشدی آنها در سراسر جهان، مبتنی بر روشهای خلاق کودک محور و یادگیری فعال یا آموزش غیر مستقیم میباشد. سیستمهای آموزش غیرمستقیم، شامل روشهایی است که در آن مربی تنها وظیفه هدایت جریان یادگیری کودکان را از طریق برانگیختن حس کنجکاوی آنها نسبت به یک موضوع خاص، تهیه لوازم و امکانات لازم برای یادگیری و کمک به کشف راهحل یا درک موضوع توسط کودک را برعهده دارد.
با توجه به مطالب ذکر شده، دوران پیش از دبستان با دوران دبستان متفاوت است و باید برنامهای مطابق با این دوران برای کودکان ایجاد کرد. به همین دلیل در ادامه مطلب برخی از تفاوتهای برنامه دوران پیش از دبستان با دوران دبستان را بررسی میکنیم.
آموزش و پرورش رسمی در دوران اولیه کودکی، برنامه ای برای کودکان دوره ابتدایی نیست. بلکه برای کودکان3تا6 ساله که در دوره پیش از دبستان هستند.
این برنامه ،برنامه ای کودک محوراست که از رویکرد بازی و فعالیت پیروی میکند، نه برنامهای معلم محور که از رویکرد کلاسهای رسمی تبعیت مینماید و نه برنامه ای امتحان محوراست که بر نتیجه و حاصل کاری که کودکان یادگرفته اند ،تاکید داشته باشد.
آموزش و پرورش در دوران اولیه کودکی برنامه ای است که بر رشد کلی و همه جانبه کودک متمرکز است، در حالی که در دوران دبستان برنامهریزی بر پیشرفت تحصیلی متمرکز میباشد.
این برنامه،برنامه ای است که محیط بازی محرکی را برای رشد هوشی ،کلامی،اجتماعی،عاطفی و جسمی کودک فراهم می آورد و مانند دوران دبستان یک برنامه موضوع محور برای تدریس خواندن ،نوشتن و حساب کردن نیست.
برنامه فوق ،برنامه ای است که کودکان را برای دوران ابتدایی آماده میکند و قرار نیست بسط نزولی آموزش و پرورش در کلاسهای ابتدایی باشد.
برنامه ای است که مبنایی برای رشد خواندن ،نوشتن و حساب کردن تشکیل می دهد، بنا بر این آموزش خواندن ،نوشتن و حساب کردن در دوران دبستان باید انجام گیرد.
برنامه ای است که تعامل با محیط ،مشارکت فعال در فعالیتهای گروهی و توانایی حل مسائل خلاق را در کودکان تقویت میکند و نباید گوش دادن و یادگیری غیرفعال را از طریق تکرار در کودکان مورد تاکید قرار دهد.
بر خلاف برنامه دوران دبستان که سازمان یافته ،سخت و غیرقابل انعطاف است و دوره های کلاسی و جدول ساعات درسی ثابتی را دارد.، برنامه پیش از دبستان ، برنامه ای است که بر تدارک تجارب دست اول برای کودکان تاکید دارد ولی در عین حال نسبت به نیازهای کودکان انعطاف پذیراست.
برنامه پیش از دبستان به طور غیر مستقیم کنترل خود و در نتیجه انضباط درونی را در کودکان بهبود میبخشد، اما در دوران دبستان کودکان به اطاعت و فرمانبرداری بی چون و چرا وادار میشود و یا انضباط بیرونی کنترلکننده ی رفتار آنها است.
در آخر ذکر این نکته لازم است که سالهای اولیه کودکی دوران بسیار حساس و با اهمیتی از نظر رشد سریع فیزیکی و ذهنی محسوب میشوند و یادگیری در این دوران عمیق و طولانی است، بنابراین والدین و مربیان با شناخت درست آموزش و پرورش این دوران می توانند به رشد متعادل کودک کمک کنند و باید اهداف و انتظارات از آموختههای کودکان متناسب با این دوران باشد.
منابع : برنامه آموزش و پرورش در دوره پیش از دبستان نوشته ونیتا کول، ترجمه فرخنده مفیدی
آموزش و پرورش پیش از دبستان تألیف لیلا سلطانی
